یکی از عوامل مهم در ایجاد فضای مناسب برای یادگیری و تدریس، نحوه چیدمان میز و صندلی است. این موضوع می‌تواند بر روی نحوه تعامل دانشآموزان، میزان توجه آن‌ها به مدرس، راحتی جسمانی، آرامش روانی و انگیزه یادگیری آن‌ها تاثیر داشته باشد. روش‌های مختلفی مثل چیدمان ردیفی، گروهی، دایره‌ای و نیم دایره برای قراردادن میز و صندلی‌های کلاسی وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خودشان را دارند. مهم این است که بهترین شکل چیدمان میز و صندلی در کلاس را پیاده کنید.
اینکه کدام یک از انواع چیدمان برای یک کلاس درس مناسب است، به هدف و شرایط کلاس بستگی دارد. در این مقاله ما قصد داریم بهترین شکل چیدمان میز و صندلی در کلاس را براساس شواهد علمی و تجربی بررسی کنیم و نکات کاربردی برای بهبود فضای کلاس را در اختیار شما قرار دهیم. با الوند همراه باشید.
نوع چیدمان کلاس چه تاثیری در یادگیری دانش آموزان دارد؟
نحوه چیدمان میز و صندلی در کلاس‌های درس و انتخاب بهترین شکل چیدمان میز و صندلی در کلاس، تاثیر بسیار زیادی روی مشارکت دانش آموزان در امور آموزشی دارد.
تئوری‌های ارتباط آموزشی ثابت کرده‌اند که ترتیب نشستن در کلاس درس می‌تواند بر نحوه ارتباط بین مربی و دانش‌آموز یا دانشجو، تعامل دانش آموزان و دانشجوها با یکدیگر و انگیزه و تمرکز آن‌ها تاثیرگذار باشد.
همچنین تحقیقات ثابت کرده که نحوه چیدمان و دکوراسیون کلاس درس می‌تواند نحوه تدریس مربی، انتخاب فعالیت‌ها و رفتار دانش آموزان در حین تدریس را هم دستخوش تغییر نماید. مثلا اگر چیدمان کلاس درس به صورتی باشد که همه صندلی‌ها به هم چسبیده رو به معلم باشند، بخش زیادی از زمان کلاس به تدریس معلم اختصاص می‌یابد و دانشآموزان مشارکت فعال کمتری در امر آموزش خواهند داشت.
در سمت مقابل نشستن دور یک میزگرد باعث می‌شود که مربی و دانشآموزان در فعالیت‌های آموزشی مشارکت بیشتری داشته باشند و در نتیجه یادگیری به بهترین شکل ممکن انجام می‌شود. همچنین ثابت شده که چیدمان انعطاف‌پذیر و قابل تغییر صندلی‌ها و میزها در کلاس درس، توسط دانشآموزان بیشتر ترجیح داده می‌شود. در مجموع نکته بسیار مهم، انتخاب میز و صندلی استاندارد برای آموزش است، شما باید با توجه به استاندارد صندلی آموزشی ، نسبت به خرید صندلی موردنظر خود اقدام کنید.
به صورت کلی فضاهایی که به شکل دانش‌آموز محور طراحی می‌شوند، می‌توانند با تمرکز بر انتقال دانش و همکاری یادگیرنده، مفاهیم مختلف را راحت‌تر به دانش‌آموز انتقال دهند.
امروزه در بسیاری از مدارس و دانشگاه‌های استاندارد، چیدمان میز و صندلی با استفاده از مدل‌هایی که برای سخنرانی و سمینار طراحی شده‌اند انجام می‌شود. اهمیت شیوه چیدمان صندلی‌ها در کلاس درس بیانگر این نکته است که مدرسان می‌توانند با اصلاح ترتیب چیدمان صندلی‌ها، قدرت یادگیری دانشآموزان را به حداکثر رسانده و تعامل آن‌ها با دیگر اعضای کلاس را ارتقاء دهند.
رایج‌ترین چیدمان‌های میز و صندلی در کلاس درس
در ادامه برخی از رایج‌ترین انواع چیدمان میز و صندلی در کلاس‌های درس را بررسی خواهیم کرد. در صورتی که برای خرید صندلی آموزشی مشکل دارید، می‌توانید با مطالعه مقاله راهنمای خرید صندلی آموزشی تمامی نکاتی که برای خرید این نوع صندلی نیاز دارید را فرا بگیرید.
الف: چیدمان سطری یا ستونی
این نوع چیدمان که احتمالا همه آن را در کلاس‌های مدرسه یا دانشگاه هم دیده‌اید، یکی از رایج‌ترین چیدمان‌ها در کلاس درس است. چیدمان‌های سطری و ستونی برای کلاس‌هایی است که حول آموزش و ارائه‌های معلم‌محور می‌چرخد و دانشآموزها بیشتر روی درس و تکالیف خودشان تمرکز دارند.
در این نوع چیدمان احتمال تقلب بین دانشآموزها نیز کمتر است و می‌توانید در هرکلاسی با هر سایزی آن را اجرا کنید. البته در مورد کلاس‌های خیلی بزرگ ممکن است دانش‌آموزهایی که در ردیف‌های پشتی قرار می‌گیرند نتوانند به درستی تمرکز کنند و به تدریس مدرس گوش دهند.
مزایا و معایب این نوع چیدمان به صورت کلی به شرح زیر هستند:
مزایا
- سادگی و راحتی در چیدمان
- مناسب برای درسهای تئوری و نظری
- امکان دید واضح به تخته برای اکثر دانشآموزان، به شرط رعایت ترتیب قد
- کاهش سر و صدا و حواس‌پرتی
معایب
- کاهش تعامل و گفتگو میان دانشآموزان و معلم
- کاهش خلاقیت و حل مسئله
- کاهش فضای شخصی و اجتماعی دانشآموزها
- افزایش رقابت و تنش
- نامناسب برای درسهای عملی و فعالیت گروهی
ب: چیدمان نعل اسبی یا U شکل
همان‌طور که از اسم آن مشخص است، در این نوع چیدمان صندلی‌ها به شکلی قرار می‌گیرند که حرف U انگلیسی را شکل دهند. چیدمان نعل اسبی معمولا در مکان‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به تعامل بین دانش‌آموز و معلم نیاز است. در این نوع چیدمان معلم می‌تواند به راحتی با تمامی دانش‌آموزهای خودش ارتباط برقرار کند و از آن‌ها پشتیبانی نماید. معمولا در کلاس‌هایی که به بحث گروهی یا ارائه کلاسی نیاز دارند هم از این نوع چیدمان استفاده می‌شود.
مزایا و معایب این نوع چیدمان به شرح زیر است:
مزایا
- افزایش تعامل و گفتگو میان دانشآموزان و معلم
- دید واضح به معلم و تخته برای همه دانشآموزان
- امکان استفاده از فضای خالی در مرکز برای ارائه و نمایش
- کاهش سر و صدا و حواس‌پرتی
- افزایش همدلی و همکاری در گروه‌های کوچک
معایب
- نیاز به فضای بیشتر برای چیدمان
- نامناسب برای کلاس‌های با دانش‌آموز زیاد
- عدم راحتی برخی دانشآموزان برای نوشتن و خواندن
- عدم توازن در سطح دانش و فعالیت دانشآموزان در سه طرف U
ج: چیدمان دایره‌ای
در صورتی که به تعامل بین دانشآموزان نیاز دارید، چیدمان خوشه‌ای نیز می‌تواند به شما کمک کند. این نوع چیدمان باعث تقویت مهارت‌هایی مثل ارتباط، حل مسئله، همکاری و… خواهد شد و محیط امن و راحت برای به اشتراک گذاشتن ایده‌های دانش آموزها ایجاد می‌کند. نقطه ضعف این روش امکان ایجاد سر و صدا و کاهش تمرکز دانش آموزها است. در این نوع چیدمان، تمامی دانش آموزها و دانشجویان در واقع یک گروه هستند که امکان فعالیت در کنار یکدیگر برایشان فراهم شده است. در این حالت، معلم بیشتر نقش راهنما و مشاور را دارد.
مزایا و معایب این روش به شرح زیر است:
مزایا
- افزایش تعامل، همکاری، قدرت حل مسئله و خلاقیت میان دانشآموزان
- ارتقاء فضای شخصی و اجتماعی دانشآموزان
- توسعه مهارت‌های ارتباطی، منطقی و بحث و گفتگو
- کاهش رقابت و تنش و افزایش همدلی و همراهی
- امکان استفاده از منابع و وسایل مختلف
معایب
- نیاز به فضای بیشتر برای چیدمان گروه‌ها
- نیاز به زمان بیشتر برای تنظیم و نظارت بر گروه‌ها
- احتمال پرت شدن حواس دانشآموزان به سمت موضوعات غیردرسی
- احتمال عدم توازن در میزان دانش و فعالیت دانشآموزها
- احتمال بروز اختلاف در میان افراد
برای اطلاع بیشتر نسبت به تاثیر چیدمان روی یادگیری دانشآموزان می‌توانید مقاله تاثیر چیدمان کلاس در یادگیری را مطالعه کنید.
د: چیدمان باندی
این نوع چیدمان در دو ردیف انجام می‌شود و برای کلاس‌های کوچک گزینه بسیار مناسبی محسوب می‌شود. در چیدمان باندی معلم مرکز توجه است و آموزش از روبرو انجام می‌شود. معمولا در کلاس‌های مبتنی بر سخنرانی و ارائه این نوع چیدمان گزینه مناسبی محسوب می‌شود. برخی از مزایا و معایب چیدمان باندی به شرح زیر است:
مزایا
- افزایش تعامل و گفتگو میان دانشآموزان و مدرس
- افزایش قدرت حل مسئله و خلاقیت
- افزایش همدلی و همکاری در میان افراد
- مناسب برای درسهای عملی و فعالیت‌های گروهی
- کاهش رقابت و تنش
معایب
- نیاز به فضای بزرگتر برای چیدمان
- نامناسب برای کلاس‌هایی با تعداد دانش آموز زیاد
- کاهش دید دانشآموزها به تخته
- افزایش سر و صدا و حواس پرتی
- نامناسب برای کلاس‌های نظری و تئوری
ه: چیدمان ترکیبی
در صورتی که کلاس درس شما از دانش‌آموزهایی با سطح مختلف یادگیری تشکیل شده است که هر کدام روش متفاوتی را برای یادگیری می‌پسندند می‌توانید از این چیدمان استفاده کنید.
در چیدمان ترکیبی شما می‌توانید از هر نوع دکوراسیونی که با نیازهای شما و توانایی دانش‌آموزانتان مطابقت دارد استفاده کنید و آن را به بهترین نحو اجرا کنید. مثلا می‌توانید بخشی از کلاس درس را به دانش آموزانی اختصاص دهید که ترجیح می‌دهند به صورت مستقل و فردی آموزش ببینند اختصاص دهید و بخشی دیگر را هم برای دانش آموزانی که به یادگیری جمعی و گروهی علاقه دارند آماده کنید. به این ترتیب می‌توانید نیازهای تمامی دانشآموزها را برآورده کنید.
البته این روش هم مزایا و معایب خاص خود را دارد:
مزایا
- افزایش انعطاف‌پذیری و پویایی در کلاس درس
- مناسب برای کلیه درس‌ها و فعالیت‌ها
- افزایش تعامل و گفتگو میان دانشآموزها و مدرسین
- افزایش همدلی و همکاری در گروه‌ها
معایب
- نیاز به زمان و تلاش برای تغییر چیدمان
- نیاز به فضای بزرگتر برای چیدمان
- نیاز به هماهنگی و همکاری بین دانشآموزان
- افزایش سر و صدا و حواس‌پرتی
- عدم وجود دید کافی به تخته برای همه دانشآموزها
بهترین شکل چیدمان میز و صندلی در کلاس کدام چیدمان است؟
برای انتخاب بهترین شکل چیدمان میز و صندلی در کلاس درس باید به نوع درس و هدف یادگیری آن توجه کرد. برای مثال اگر درس شما نظری یا توضیحی است می‌توانید از چیدمان ردیفی استفاده کنید که یکی از بهترین چیدمان‌ها برای درسهای توضیحی به شمار می‌رود اما اگر کلاس بیشتر به فعالیت‌های عملی و تعاملی اختصاص دارد، ممکن است چیدمان دایره‌ای یا نعل اسبی گزینه مناسب‌تری برای شما باشد.
سبک تدریس معلم نیز تاثیر زیادی روی چیدمان کلاس دارد. معلم‌های سخنران بیشتر چیدمان ستونی را ترجیح می‌دهند. این حالت به صورت سنتی بیشتر در مدارس به چشم می‌خورد و هنوز هم اکثر کلاس‌های درس مدارس به این شکل چیدمان می‌شوند. در سمت دیگر اما اساتید دانشجومحور در دانشگاه‌ها، به شرط کافی بودن مساحت کلاس بهتر است از چیدمان نعل اسبی یا دایره‌ای استفاده کنند.
پس از انتخاب نوع چیدمان، اگر قصد خرید میز و صندلی آموزشی دارید می‌توانید با مراجعه به صفحه مربوطه با قیمت صندلی آموزشی و تنوع این محصولات بیشتر آشنا شوید.
جمع‌بندی
چیدمان کلاس درس یکی از عوامل موثر بر یادگیری دانشآموزان و تدریس معلم است. برای انتخاب بهترین چیدمان برای کلاس، باید نوع درس، سبک تدریس، رفتار دانش آموزان، فضای کلاس و نظرات دانشآموزان را مدنظر قرار دهید. شما می‌توانید بسته به این موارد از چیدمان‌های مختلفی مثل ردیفی، خوشه‌ای، نعل اسبی، باندی، ترکیبی و… استفاده کنید. امیدواریم این مقاله توانسته باشد در بهبود چیدمان کلاس درس و انتخاب بهترین شکل چیدمان میز و صندلی در کلاس به شما کمک کند.
برای دریافت مشاوره تخصصی دکوراسیون داخلی فضاهای آموزشی، مشاوران گروه مبلمان اداری الوند همراه شما هستند.
